Πέμπτη 25 Ιουνίου 2009

ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

Έχουν περάσει περισσότερα από εφτά χρόνια, από τις αρχές του 2002 που 55 ελαιοπαραγωγοί ιδρύσαμε την Ομάδα Παραγωγών Ελαιολάδου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης ΄΄Νηλέας΄΄.
Ο στόχος τότε άρχιζε και τελείωνε με την περίφημη πιστοποίηση που στα μάτια όλων φάνταζε ως ο τελικός προορισμός. Κανείς μας δεν φανταζόταν τότε ότι είχαμε εμπλακεί σε μια μεγάλη περιπέτεια, σε ένα δύσκολο αλλά πολύ ενδιαφέρον ταξίδι και με πολλούς σταθμούς, στους οποίους σιγά σιγά καλλιεργήσαμε το όραμά μας.
Πολύ γρήγορα λοιπόν καταλάβαμε ότι η πιστοποίηση δεν ήταν το τέλος αλλά η αρχή και η ολοκληρωμένη διαχείριση δεν ήταν μαγικό ραβδί αλλά αποτελεσματικό εργαλείο, με το οποίο αποκτούσαμε τη μέθοδο αλλά και δεξιότητες για να πετυχαίνουμε τους στόχους μας.
Έχοντας ως δεδομένη τη σκληρή πραγματικότητα που βιώνουμε όλοι οι ελαιοπαραγωγοί με το μέλλον της ελαιοκαλλιέργειας να φαντάζει δυσοίωνο, το ερώτημα είναι αν μπορούμε έστω και στο και πέντε να θέσουμε εφικτούς στόχους η επίτευξη των οποίων να μπορεί έστω μακροπρόθεσμα να βελτιώσει την υπάρχουσα κατάσταση, διότι τα στοιχεία μας είναι απογοητευτικά.
Την ελαιοκομική περίοδο 07-08 με μέσο κόστος παραγωγής 1,72€/κιλό ελαιολάδου η μέση στρεμματική πρόσοδος ήταν 150€. Την περίοδο 08-09 το μέσο κόστος παραγωγής ήταν 1,71€/κιλό ελαιολάδου και η μέση στρεμματική πρόσοδος 54€!. Το δεδομένο ότι το ελαιόλαδο είναι πλέον ένα παγκόσμιο προϊόν με τιμές που διαμορφώνονται στη διεθνή αγορά, στην οποία μεθοδεύονται συχνά κερδοσκοπικά παιχνίδια σε βάρος των παραγωγών, κάνει τα πράγματα ακόμα ποιο δύσκολα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να αφήσουμε να καλλιεργηθεί κλίμα ηττοπάθειας και να εγκαταλείψουμε κάθε προσπάθεια.
Αντίθετα γι αυτόν ακριβώς το λόγο, πρέπει να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα και να αφουγκραστούμε τις απαιτήσεις της παγκόσμιας αγοράς, αναπτύσσοντας παράλληλα ένα ισχυρό οπλοστάσιο επιχειρημάτων ποιότητας που να ανταποκρίνεται στις παραπάνω απαιτήσεις. Εξωστρέφεια λοιπόν για να αντιληφθούμε τις απαιτήσεις της αγοράς και όχι εσωστρεφείς και κατά το δοκούν ερμηνείες για τη λειτουργία της.
Ένα ισχυρό πλεονέκτημα που μπορούμε να αναπτύξουμε είναι η τεκμηριωμένη -και όχι κατά δήλωση- παραγωγή ελαιολάδου με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον. Αυτό βέβαια είναι κάτι που ακούγεται συχνά, το ζητούμενο όμως είναι κατά πόσο αυτό μπορεί να αποδειχτεί η απλά εκφράζει ευσεβείς πόθους. Η εστίαση λοιπόν στο περιβάλλον έχει δυο οπτικές γωνίες, την μείωση του κόστους παραγωγής αφενός και αφετέρου την ικανοποίηση μιας βασικής και συνεχώς διογκούμενης απαίτησης των καταναλωτών, εφόσον τα περιβαλλοντικά προβλήματα τείνουν να γίνουν η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα. Η στροφή λοιπόν της γεωργίας, λόγω του ιδιαίτερου ρόλου της, στην παραγωγή προϊόντων υψηλής περιβαλλοντικής ποιότητας είναι μια ευκαιρία που κατά την εκτίμησή μου πρέπει να αξιοποιηθεί με τον πλέον αξιόπιστο και καλύτερο δυνατό τρόπο.
Πολλοί θα υποστηρίξουν ότι αυτή την ανάγκη έρχεται να την καλύψει η βιολογική γεωργία, η οποία είναι μια αξιόλογη καλλιεργητική πρακτική που στα πλαίσια του Νηλέα ασκείτε σε ποσοστό 20% της καλλιεργούμενης έκτασης. Όμως σε πανελλήνιο επίπεδο οι προσδοκίες για τη βιολογική γεωργία είναι η επέκτασή της σε ποσοστό 5% των καλλιεργούμενων εκτάσεων, το ζητούμενο λοιπόν είναι η τύχη του υπόλοιπου 95%. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που αποδεχτήκαμε την πρόταση της Ρόδαξ Άγρο ΕΠΕ να επιδιώξουμε την πιστοποίηση με βάση τον κανονισμό ΕΜΑS 761/01 (Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου)
Οι κύριοι λόγοι είναι τρεις, πρώτον πρόκειται για ευρωπαϊκό κανονισμό, δεύτερον ο οργανισμός που πιστοποιείτε υποχρεώνεται σε μια εξωστρέφεια όσον αφορά τις περιβαλλοντικές του επιδόσεις, συνεπώς υπόκειται σε δημόσιο έλεγχο (πελάτες, ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον κτλ) και τρίτον για να διατηρήσει την πιστοποίηση υποχρεώνετε να βελτιώνει συνεχώς τις επιδόσεις του. Αυτή λοιπόν είναι η δική μας πρότασή, να αξιοποιήσουμε το σύστημα της ολοκληρωμένης διαχείρισης για να δημιουργήσουμε μια γεωργία περιβαλλοντικά υπεύθυνη και οικονομικά βιώσιμη. Ένα μοντέλο πράσινης γεωργίας δηλαδή όπως ακούγεται τελευταία, το οποίο μπορούν να εφαρμόσουν οργανωμένες μορφές γεωργίας που εστιάζουν στην παραγωγή και στην σύνδεση με την αγορά και όχι το παραδοσιακό ΄΄συνεταιριστικό κίνημα΄΄ με τις γνωστές του παθογένειες - με τις ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις του πάντα.
Όλα αυτά τα χρόνια λοιπόν ο Νηλέας αλλά και πολλοί άλλοι, τόσο στη Μεσσηνία όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα δοκίμασαν το σύστημα της ολοκληρωμένης διαχείρισης ο καθένας από τη δική του θέση καλλιεργώντας τις δικές του προσδοκίες. Εκτιμώντας ότι έχουμε κλείσει έναν κύκλο, μένει να ανασκοπήσουμε την έως τώρα πορεία μας και να αξιολογήσουμε τι έχουμε καταφέρει να βελτιώσουμε και τι στόχους θα θέσουμε στη συνέχεια. Εκτιμώ επίσης ότι έχει αναπτυχθεί η ωριμότητα για να μπορούμε να εστιάζουμε πλέον στις μετρήσιμες επιδόσεις και όχι στα πιστοποιητικά, των οποίων η έκδοση δυστυχώς έχει πάρει χαρακτήρα βιομηχανικής παραγωγής προς τέρψη των αριθμών του ΄΄μεγέθους της πιστοποιημένης γεωργίας΄΄ με το μίζερο παρόν και το ανύπαρκτο μέλλον.
Επειδή όμως διαπιστωμένα δεν υπάρχει μια ελαική πολιτική και φυσικά είναι μάταιο να περιμένουμε να δημιουργηθεί τώρα στις δύσκολες ώρες που περνάει η ελληνική ελαιοκαλλιέργεια, θα πρότεινα να αναπτύξουμε έναν διάλογο στο έγκριτο και φιλόξενο ΄΄ελιά & ελαιόλαδο΄΄ για το ποια θα πρέπει να είναι η κατεύθυνση της ελληνικής ελαιοκαλλιέργειας προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ισχυρές πιέσεις. Διότι δυστυχώς πιστεύω ότι δεν κινδυνολογεί κανείς πλέον όταν προβλέπει κατάρρευση της ελαιοκαλλιέργειας και κατ’ επέκταση και της υπαίθρου αφού σε πολλές περιοχές της χώρας μας είναι σχεδόν μονοκαλλιέργεια. Και επειδή αυτοί που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα είναι οι άμεσα εμπλεκόμενοι παραγωγοί τυποποιητές έμποροι κτλ ας ξεκινήσουμε λοιπόν γιατί τα χρονικά περιθώρια είναι πλέον ασφυκτικά. Είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, αρκεί να ξυπνήσει ο πολυμήχανος Οδυσσέας μέσα μας ΄΄για να βγει από τη σφίξη λάδι΄΄, άλλωστε η Ελλάδα πάντα στα δύσκολα διακρίθηκε.
Διαθέσιμο για διάλογο είναι επίσης και το ιστολόγιο μας. www.opnileas.blogspot.com

Κόκκινος Γιώργος
Πρόεδρος ΔΣ ΟΠ Νηλέας